Μαρία Σουλτάτου "Η μουσική είναι θείο δώρο"

Αρκετοί είναι εκείνοι που υποστηρίζουν πως στην ελληνική μουσική σκηνή δεν υπάρχουν πλέον αξιόλογοι καλλιτέχνες που να κάνουν συνεχώς ένα βήμα παραπάνω στην καριέρα τους, χωρίς να προσβάλλουν τους εαυτούς τους και τα πιστεύω τους. Η Μαρία Σουλτάτου έρχεται να διαψεύσει αυτή την άποψη, αφού με την οποιαδήποτε επαγγελματική της κίνηση αποδεικνύει πως, εάν πραγματικά κάποιος θέλει να παραμείνει πιστός στα θέλω του, μπορεί να το κάνει. Η φωνή της έχει χαρακτηριστεί από πολλούς ως μια από τις πιο ολοκληρωμένες - από κάθε άποψη - της εποχής μας. Εδώ και αρκετά χρόνια μας συντροφεύει σε μοναδικές μουσικές στιγμές παρέα με το ήθος και την αξιοπρέπεια που τη διακρίνουν. Στην παρακάτω συνέντευξη μιλάει στον «Ορφέα» για όλα όσα αφορούν τη μουσική, ενώ καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η οικονομική κρίση με τον τρόπο της μας έκανε καλό... Καλή ανάγνωση!

Ας το πάρουμε από την αρχή... Πώς ξεκίνησε η διαδρομή σου; 

Πολλά χρόνια πριν, από παιδί, το τραγούδι ήταν ένας τρόπος εκτόνωσης, μέχρι που στα 8 κατάλαβα ότι αυτό θα είναι και το μέλλον μου. Έτυχε να προέρχομαι από μια οικογένεια στην οποία η μουσική υπήρχε μέσα στο σπίτι. Άρχισα λοιπόν να συμμετέχω σε διαγωνισμούς τραγουδιού στην Κρήτη όπου μεγάλωσα. Στα 11 μου λοιπόν πήγα στα «Καστρινά ταλέντα» στο Ηράκλειο Κρήτης και βραβεύτηκα πρώτη στον Νομό Ηρακλείου και μάλιστα με ψεύτικη ηλικία, γιατί δεν επιτρεπόταν η συμμετοχή κάτω των 14 ετών, ενώ λόγω ηλικίας βγήκα δεύτερη σε ολόκληρη την Κρήτη. Εκεί πήρα την πρώτη επιβράβευση ότι αξίζει τον κόπο να ασχοληθώ με αυτό. Μαθήτρια ακόμα της τρίτης γυμνασίου πήγα στο «Να η ευκαιρία» και τελειώνοντας το Λύκειο ανέβηκα στην Αθήνα και ξεκίνησα τα βήματα μου στον καλλιτεχνικό χώρο.

Ύστερα από τόσα χρόνια ενασχόλησης με το τραγούδι σε ποιο είδος τοποθετείς τον εαυτό σου; 

Δική μου γνώμη είναι ότι δεν υπάρχουν είδη ή διαχωρισμοί. Η μουσική είναι μία και ο καθένας μπορεί και πρέπει να εκτονώνεται μέσα από αυτή και να είναι ο εαυτός του. Δεν υπάρχει το «ανήκω σε αυτό το είδος ή στο άλλο». Είμαι ο εαυτός μου, τραγουδάω το ελληνικό παραδοσιακό – έντεχνο - σημερινό, όλα τα τραγούδια είναι μουσική. Ο τρόπος που ακολουθείς την μουσική αλλάζει.

Σπανίως δίνεις συνεντεύξεις. Επιλογή ή ένα είδος αποκλεισμού; 

Όχι δεν είναι ένα είδος αποκλεισμού απλά νομίζω ότι ένας καλλιτέχνης πρέπει να μιλάει όταν έχει κάτι να πει.

Τί είναι για σένα το τραγούδι;

Για μένα το τραγούδι είναι η ψυχή μου, είναι η εκτόνωσή μου, είναι η Μαρία.

Θα μπορούσες να ζήσεις χωρίς να τραγουδάς; 

Όχι δεν θα μπορούσα να ζήσω, είναι το οξυγόνο που αναπνέω. Μπορεί λοιπόν να ζήσει κανείς χωρίς οξυγόνο;

Τί είναι αυτό που σε κρατάει στο τραγούδι δεδομένου των δύσκολων συνθηκών της εποχής μας; 

Με κρατάει η αγάπη μου για αυτό και η αγάπη προς τους ανθρώπους που σέβονται τη μουσική και την ποιότητά της. Αν μπορώ να εκτονώνω έστω και δύο ανθρώπους κάθε βράδυ είναι πολύ σημαντικό για μένα.

Ναι, αλλά αυτό είναι επικερδές; 

Έτσι όπως έχουν έρθει τα πράγματα σήμερα, το να πείσεις τους ανθρώπους να έρθουν σε έναν χώρο να ακούσουν μουσική και με τις συνθήκες που βιώνουμε σήμερα, αλλά και την ποιότητα διασκέδασης η οποία έχει αλλάξει, είναι πάρα πολύ δύσκολο και θέλει πάρα πολύ κόπο. Προσπαθώ λοιπόν να το κάνω αυτό έστω κι αν δεν είναι επικερδές, πιστεύοντας, όμως, μέσα μου ότι όλο αυτό θα αλλάξει…το παλεύω.

Υπάρχει αντικειμενικότητα στο τραγούδι; Μπορεί ο καθένας να δείξει το ταλέντο του πλέον και να πάει μπροστά ή χρειάζονται και κάποια άλλα πράγματα;

Εξαρτάται από τις επιλογές του καθενός. Πρώτα από όλα χρειάζεται να έχει κάποιος ταλέντο, να έχει γνώσεις πάνω στη μουσική, να έχει δουλέψει πάνω στο ελληνικό ρεπερτόριο, να έχει όλο το πακέτο. Είναι πολύ δύσκολο να σου απαντήσω έτσι με δυο κουβέντες.

Για παράδειγμα, βλέπουμε ότι προωθούνται άτομα από τις εταιρίες τα οποία δεν έχουν και το μεγαλύτερο ταλέντο, όμως έχουν την υποστήριξη που χρειάζεται. 

Όσο και να δίνεις κακό φαγητό σε έναν άνθρωπο, δεν μπορεί να το χωνέψει. Οπότε θεωρώ ότι είτε προωθούν κάτι είτε όχι, το αποτέλεσμα στο τέλος είναι το ίδιο. Η προώθηση σε μέτρια πράγματα κάνει κακό πρώτα σε αυτούς που το προωθούν και μετά σε αυτούς που το ακούν, άρα εκείνοι πρέπει να σκεφτούν πριν το κάνουν, αυτοί πρέπει να ψαχτούν.

Υπάρχει κίνδυνος να χάσει ένας τραγουδιστής την ψυχική του ισορροπία μέσα από την εμπειρία του με το τραγούδι; 

Ναι υπάρχει σε αυτούς που δεν πατάνε γερά στα πόδια τους η πιθανότητα να διαβρωθούν. Αλλά όσοι πατούν σταθερά δεν υπάρχει περίπτωση τους συμβεί κάτι τέτοιο . Αυτοί που ξέρουν τί θέλουν και για ποιο λόγο βρίσκονται σε αυτό τον χώρο. Η μουσική είναι Θείο δώρο. Ο στόχος στη μουσική είναι ένας: να βλέπουμε τους ανθρώπους, να τους εκτονώνουμε και να εκτονωνόμαστε. Κι όποιος κάνει αυτή τη δουλειά, πρέπει να ξέρει ότι θέλει αγάπη και πρέπει να δίνει αγάπη...

Εσύ έχεις περάσει κάποια περίοδο που να μην πατούσες σταθερά στα πόδια σου; 

Όλα τα χρόνια ακολουθούσα τις δικές μου επιλογές, γι΄αυτό και από πολύ νωρίς δεν είχα εταιρίες να με μανατζάρουν, έκανα ό,τι και όποια συμμετοχή ήθελα όπου κι αν ήθελα, τραγουδούσα σε δουλειές ό,τι τραγούδια επέλεγα, σε όποιο ρεπερτόριο μου άρεσε ανά εποχή και θεωρώ ότι όλο αυτό είναι ευλογία. Δεν είχα κάποιον να μου λέει «πρέπει να πεις αυτά τα τραγούδια, γιατί πρέπει να προωθήσουμε έναν δίσκο». Νομίζω ότι είμαι από τους τυχερούς που είχα περιθώρια επιλογής και ρεπερτορίου και σε αυτά που ήθελα να πω στην κάθε φάση της δουλειάς μου. Ίσως αν από νωρίς είχα δισκογραφία να με είχε πάει αλλού, κάτι το οποίο δεν θα ήταν αυτό που ήθελα εγώ. Εκανα πολύ σημαντικές συμμετοχές και βγήκα κερδισμένη. Είδα πολλούς καλλιτέχνες όλα αυτά τα χρόνια να τους πηγαίνουν αλλού επιλογές άλλων και να φεύγουν από το χώρο θλιμμένοι και ήταν πολύ σκληρό.

Επ΄ευκαιρία, ποια θεωρείς τη σημαντικότερη συνεργασία σου μέχρι σήμερα;  

Η σημαντικότερη συνεργασία μου ήταν με τον Σταύρο Ξαρχάκο τα τελευταία χρόνια μετά το «Αμάν... Αμήν» στο οποίο γνωριστήκαμε. Αυτό άλλαξε τελείως την πορεία μου. Έζησα αξέχαστες στιγμές, υπέροχες συναυλίες, παραστάσεις, πράγματα με μεγάλη λεπτομέρεια και φοβερό σεβασμό στους ακροατές και τους καλλιτέχνες.

Θα ήθελες να συνεργαστείς και πάλι μαζί του τώρα, κάνοντας για παράδειγμα ξανά τον «Επιτάφιο»; 

Ο Σταύρος Ξαρχάκος είναι εκείνος που πάντα αποφασίζει τί θέλει να κάνει. Τον «Επιτάφιο» τον κάναμε βέβαια, μπορούμε όμως, να τον επαναλάβουμε. Αν θέλει να κάνει κάτι καινούριο το οποίο με αφορά, βεβαίως και θα το ήθελα.

Τί τίτλο θα έβαζες στην καλλιτεχνική σου πορεία; 

«Κανείς δεν ξέρει το ταξίδι αυτό που τελειώνει».Αυτός είναι ο τίτλος της πορείας μου και θεωρώ ότι με αντιπροσωπεύει απόλυτα (σ.σ. είναι στίχοι του τραγουδιού «Το ταξίδι» που έχει ερμηνεύσει η Μαρία Σουλτάτου σε στίχους και μουσική Νίκου Παπακώστα). Τραγουδάμε για να αγγίζουμε τους ανθρώπους, να γινόμαστε καλύτεροι άνθρωποι και καλλιτέχνες, είναι ευλογία να μπορεί ένας άνθρωπος να το κάνει αυτό. Να μπορεί να παρασέρνει με τη φωνή του, με την ψυχή του κόσμο.

Άρα εσύ δε θες να τελειώσει σύντομα αυτό το ταξίδι για σένα... 

Αυτό δεν το ξέρει κανείς. Κάποια στιγμή έρχεται που σταματάει όλο αυτό, αρκεί να είσαι γεμάτος από αυτό που έχεις κάνει και αυτό που έχεις προσφέρει. Να νιώθεις περήφανος για όλη σου τη στάση και για όλη σου τη διαδρομή. Αυτό είναι το κέρδος σ΄ αυτήν τη ζωή άλλωστε...

Η φωνή σου έχει χαρακτηριστεί από πολλούς γνώστες του αντικειμένου ως μία από τις καλύτερες των τελευταίων 20 ετών. Πιστεύεις πως οι επόμενες γενιές θα έχουν «καλύτερες φωνές» ή θα είναι ο ένας αντίγραφο του άλλου; 

Δε γνωρίζω τί λένε για μένα, απλά τραγουδάω, δεν μπορώ να κρίνω αν αυτό που λένε είναι έτσι ή όχι. Όσον αφορά δε το αν θα είναι αντίγραφα των άλλων οι καινούριοι τραγουδιστές, πιστεύω ότι η προσωπικότητα και η φωνή του καθενός είναι μοναδική. Και τώρα υπάρχουν καλές φωνές, φτάνει όμως, να βρίσκουν τον εαυτό τους μέσα από τη φωνή τους.

Ποια θεωρείς καλή φωνή στη σημερινή εποχή; 

Δε θέλω να αδικήσω κάποιες, είναι αρκετές οι φωνές που μου αρέσουν και γυναικείες και αντρικές που πληρούν την τεχνική κατάρτηση. Αυτό, όμως, θα το δείξει ο χρόνος και η δουλειά που θα κάνουν πάνω στους εαυτούς τους και στο τραγούδι.

Υπάρχουν ανεκπλήρωτες επιθυμίες σου σχετικά με το τραγούδι; Θα ήθελες δηλαδή να συνεργαστείς με κάποιον άνθρωπο που δεν το έχεις κάνει μέχρι τώρα; 

Θα ήθελα να συνεργαστώ με τον Σταμάτη Κραουνάκη. Πιστεύω πως είναι μια άλλη σχολή από αυτό που έχω κάνει μέχρι τώρα, πιο απελευθερωμένη αν θες... Έχω συνεργαστεί σχεδόν με όλους, έχω ζήσει μαγικές στιγμές όπως προανέφερα και αυτό που θέλω πια είναι να πω κι άλλα όμορφα τραγούδια όπως αυτά που έχω ήδη πει. Με καλά τραγούδια που να «λένε» πρώτα από όλα σε μένα, αλλά που θα τα αγαπήσει ο κόσμος.

Θα μπορούσες να συνεργαστείς με συνθέτες της σημερινής γενιάς, όπως με τον Γιώργο Θεοφάνους με τον οποίο έχει συνεργαστεί μεταξύ άλλων η Χάρις Αλεξίου; 

Βεβαίως και θα ήθελα να συνεργαστώ! Θεωρώ ότι είναι ένας εξαιρετικός συνθέτης, είναι από τους ταλαντούχους νέους συνθέτες.

Ποια είναι η διαφορά του να τα τραγουδάς από τη μία στο Ηρώδειο και στο Μέγαρο μουσικής και από την άλλη σε ένα νυχτερινό κέντρο όπως είναι τα 9/8 όπου βρίσκεσαι φέτος μαζί με τον Φίλιππο Νικολάου και τον Ζαχαρία Καρούνη κάθε Παρασκευή και Σάββατο; 

Στο Ηρώδειο το μόνο που αλλάζει είναι το δέος του θεάτρου, το ότι είσαι με συνθέτες των οποίων το μέγεθος είναι μεγάλο. Όμως, η σοβαρότητα που αντιμετωπίζω μια σκηνή όπως του Ηρωδείου, του Μεγάρου μουσικής και η σοβαρότητα που αντιμετωπίζω μια μουσική σκηνή σαν τα 9/8 είναι η ίδια. Πιστεύεις ότι οι άνθρωποι που επισκέπτονται τα 9/8 είναι διαφορετικοί από αυτούς του Μεγάρου και του Ηρωδείου; Σου λέω πώς όχι.

Υπάρχουν συνεργασίες που έχεις κάνει και που θα ήθελες να μην είχες κάνει; 

Και οι καλές και οι κακές συνεργασίες στη δουλειά αυτή είναι εμπειρία, δεν προχωράει κανείς αλλιώς. Προσπαθώ να παίρνω τα θετικά από κάθε συνεργασία.

Ποιο είναι για σένα το πιο επιτυχημένο cd της τελευταίας δεκαετίας που μας αποχαιρετά σε λίγες μέρες είτε δικό σου είτε άλλου καλλιτέχνη; 

Το cd που προσωπικά με σημάδεψε και πραγματικά ήταν ό,τι δυσκολότερο έχω κάνει σε όλα αυτά τα χρόνια ήταν ο «Επιτάφιος». Ήταν συναισθηματικά το πιο δύσκολο έργο που έχω πει...

Θα παρακινούσες το παιδί σου που είναι 17 ετών να ασχοληθεί με το τραγούδι; 

Εάν το παιδί μου θέλει να το κάνει, θα του έλεγα να οπλιστεί με γνώσεις, να δουλέψει και να καταλαβαίνει τί λέει. Από τη στιγμή που μπαίνεις σε αυτόν τον χώρο και σε παρακολουθούν άνθρωποι είσαι υποχρεωμένος και να ξέρεις τί λες και τί κάνεις.

Θα του πρότεινες να πάει σε ένα τηλεοπτικό μουσικό παιχνίδι; 

Αν πίστευα ότι θα ήταν έτοιμος και δεν υπήρχε άλλος τρόπος να κάνει άμεσα γνωστή την παρουσία του, δεν ξέρω, μπορεί και ναι. Έτσι κι αλλιώς, στην εποχή τη δική μου ήταν το «Να η ευκαιρία». Δεν μπορώ να πω στο παιδί μου να μην πάει εκείνος από τη στιγμή που πήγα εγώ.

Ναι, αλλά άλλο το «Να η ευκαιρία» και άλλο αυτά που βλέπουμε σήμερα. 

Η εποχή μας είναι πιο γρήγορη από εκείνες τις εποχές, τότε υπήρχε αυτό το μέσο, όπως και υπήρχαν μόνο δύο τηλεοπτικά κανάλια. Σήμερα υπάρχουν πάρα πολλά, είναι άλλη εποχή αυτή. Αλλά θα τον άφηνα να πάει μόνο αν πίστευα ότι ήταν έτοιμος.

Δε θα προτιμούσες να ασχοληθεί κάποια χρόνια με το χώρο πριν γίνει γνωστός και μετά να πάει στο παιχνίδι; 

Σαφώς και θα προτιμούσα να έχει κάνει τριβή κάποια χρόνια πριν γίνει γνωστός, αλλά εξαρτάται και από τις δικές του επιλογές, όχι μόνο από μένα.

Πέρα από τη φωνή σου, ποιο άλλο φυσικό χάρισμα θα ήθελες να έχεις; Για παράδειγμα, θα ήθελες να είχες τη δυνατότητα του να ερμηνεύσεις κάποιον ρόλο στο θέατρο; 

Ναι, θα ήθελα πάρα πολύ, μου αρέσει το θέατρο! Έχει άλλη μαγεία, άλλη παιδεία. Θεωρώ, όμως, ότι οι τραγουδιστές με τους ηθοποιούς είμαστε συγγενείς. Μόνο που εκείνοι κάνουν μία παράσταση δύο ωρών για να δείξουν κάτ,ι ενώ εμείς προσπαθούμε μέσα σε 3 λεπτά να δώσουμε μια εικόνα, μια δράση. Το κάθε τραγούδι είναι μια παράσταση από μόνο του.

Ερμηνεύεις καλύτερα όταν είσαι χαρούμενη ή όταν είσαι στεναχωρημένη; 

Δεν μπορώ να ξέρω πότε ερμηνεύω καλύτερα, κάνω αυτό που νιώθω πάντα χωρίς να ακούω τί βγαίνει, απλά το λέω. Σίγουρα η μουσική εκτονώνει και στις δύο φάσεις.

Έχεις γράψει ποτέ στίχους ή μουσική; 

Όχι και λυπάμαι γι΄αυτό, αλλά ποτέ δεν ξέρεις...

Γιατί η ευκολία και το εφήμερο έχουν σχεδόν την απόλυτη εξουσία στην εποχή μας; 

Όπως είπα παραπάνω ζούμε την εποχή της βιασύνης, η οποία δεν αποφέρει κανένα αποτέλεσμα. Είναι σαν να μαγειρεύεις ένα γρήγορο φαγητό χωρίς τα σωστά υλικά και το δίνεις στον κόσμο να το φάει. Όλα τα πράγματα θέλουν τον χρόνο τους. Τα νέα παιδιά γυρίζουν πίσω δεκαετίες για να ακούσουν καλά τραγούδια. Γιατί η μουσική είναι ένα μέσο το οποίο μας φτιάχνει ή μας χαλάει το μυαλό. Δεν είναι τυχαίο που πριν από δύο χρόνια το δικό μου το παιδί άκουγε ραπ και αυτή τη στιγμή ακούει τραγούδια όπως το «Σπασμένο καράβι» του Σπανού τα τραγούδια του Ρίτσου, του Γκάτσου, του Καβαδία. Το ίδιο νομίζω κάνουν και τα περισσότερα παιδιά. Μπορεί να ακούσουν τα εφήμερα και τα πρόχειρα, αλλά για να φτιάξουν το μυαλό τους γυρίζουν πίσω. Αυτό σημαίνει ότι ό,τι κάνουμε πρέπει να ‘ναι σωστό και καλό.

Θεωρείς ότι σήμερα μπορούν να γραφτούν καλά τραγούδια σαν το «Σπασμένο καράβι»; 

Καλά τραγούδια μπορούν να γραφτούν σε όλες τις εποχές. Απλά πλέον, τα καλά τραγούδια είναι δύσκολο να γίνουν γνωστά στο ευρύ κοινό. Παλιότερα έγραφαν τους στίχους πάνω στα πακέτα των τσιγάρων και γινόταν μεγάλες επιτυχίες. Το κάθε τραγούδι είναι μια γέννηση, είναι ένας τοκετός. Πρέπει να είναι όλα σωστά για να βγει ένα υγιές παιδί.

Ναι, αλλά από τη στιγμή που υπάρχει πληθώρα ΜΜΕ και το ίντερνετ, γιατί είναι τόσο δύσκολο να ακουστούν τα καλά τραγούδια; 

Γιατί ίσως οι άνθρωποι βιάζονται περισσότερο. Θέλουν το γρήγορο κέρδος διαφήμισης, όλα τα θέλουν γρήγορα. Αυτό δε γίνεται, όμως! Φτιάχνουμε πολλά τραγούδια, αμέτρητους δίσκους, απίστευτες παραγωγές και ξαφνικά ξεχωρίζουν ελάχιστα τραγούδια, φτάνοντας στο σημείο να μην έχουμε να ακούσουμε ένα καλό κομμάτι ή ακούμε κάτι το οποίο μας το έχουν δώσει να το φάμε κι εμείς δεν το αντέχουμε άλλο.

Ακούς μουσικές εκτός ελληνικών συνόρων; Θα ήθελες να διασκευάσεις κάποιο ξένο τραγούδι; 

Ναι, ακούω. Θα ήθελα πολύ να πω τραγούδια που έχει ερμηνεύσει η Εντίθ Πιάφ, αλλά και η Σελίν Ντιόν. Επίσης θα ήθελα να πω τραγούδια του Ισραήλ, αλλά είναι λίγο δύσκολο αν δεν ξέρεις τί ακριβώς λες. Και για μένα είναι δύσκολο να μάθω αραβικά.

Αν σου έλεγα να επιλέξεις τώρα ανάμεσα σε έναν καλό δίσκο και σε μια πολύ καλό κύκλο συναυλιών ανά την Ελλάδα και το εξωτερικό, τί θα επέλεγες; 

Θα προτιμούσα τον κύκλο των συναυλιών. Για μένα η επαφή με τον κόσμο είναι ό,τι καλύτερο, η αγάπη που βιώνω μου δίνει δύναμη και προχωράω, την έχω ανάγκη ως άνθρωπος αυτή την επαφή παρ’ όλη την ταλαιπωρία που έχουν οι συναυλίες. Αυτό που χρειάζεται ένας καλλιτέχνης είναι η αγάπη.

Εάν ήσουν μια ηρωίδα των παιδικών σου χρόνων ποια θα ήταν αυτή; 

Η Μαίρη Πόπινς για να μπορούσα να έφτιαχνα με τα μαγικά μου κόλπα όμορφα πράγματα, να μη βλέπω θλίψη στους ανθρώπους, κατήφια στους γέροντες, ανέχεια στις πολυμελείς οικογένειες. Να έφτιαχνε λίγο η κατάσταση να μην ένιωθαν τόση απογοήτευση οι άνθρωποι. Να περπατούν με το κεφάλι ψηλά χωρίς γερμένους ώμους. Να έκανα πιο φωτεινές τις μέρες για όλους! Θεωρώ ότι ζούμε απίστευτα σκληρή εποχή που, όμως, ελπίζω ότι όλη αυτή η πλεονεξία και η αλαζονεία που κουβαλούσαμε όλα αυτά τα χρόνια δεν υπάρχει πλέον και έτσι θα αρχίσουμε να σκεφτόμαστε, να προσφέρουμε. Είναι πολύ σημαντική μια καλή κουβέντα στο διπλανό μας, κάτι το οποίο το είχαμε χάσει.

Άρα η οικονομική κρίση μας έκανε καλό... 

Πιστεύω ότι μετά από τέτοιες καταστάσεις γεννιέται μια καινούρια εποχή. Στο παρελθόν είχαμε όλοι αλλάξει, τα θέλω μας ήταν περισσότερα από τα μπορώ, με αποτέλεσμα να φτάσουμε σε ένα οριακό επίπεδο. Αυτό που με κάνει να χαίρομαι είναι ότι αρχίζουμε να βρίσκουμε την επαφή με τον διπλανό μας, δεν υπάρχει πλέον το οικονομικό μέτρο για να μετρήσει κάποιος τη διαφορά του με τον άλλον. Όλοι βρισκόμαστε στα ίδια, περνάμε όλοι με το ίδιο κόστος όλα αυτά που συμβαίνουν και για μένα αυτό είναι καλό.

Αν έπαιρνες τον ρόλο του δημοσιογράφου τί θα ρωτούσες τους αναγνώστες του «Ορφέα»; 

Θα τους ρωτούσα τί φαγητό μαγειρεύουν στο σπίτι τους και αν είναι καλό. Αμέσως μετά θα τους ρωτούσα τί μουσική ακούνε και τί μουσική θα έδιναν στα παιδιά του να ακούσουν, τι τραγούδια τους σερβίρουν. Είναι μεγάλη υπόθεση ο ήχος που πλανιέται στον χώρο που ζεις, τί δίνεις στον εγκέφαλο ενός παιδιού για να μεγαλώσει, τι πνευματική τροφή, τι κουλτούρα... 

www.e-orfeas.gr 

Ο Σταύρος Ξαρχάκος στο Gazarte: «Αυθεντική επιστροφή»

κλικ εδώ

Λάμπρος Καρελάς "Δεν έχουμε την πολυτέλεια να ερμηνεύουμε, πρέπει και να τραγουδάμε για να ζήσουμε"

Αν κάποιος περάσει ένα απόγευμα παρέα με τον Λάμπρο Καρελά, το σίγουρο είνα ένα: δε θα πλήξει. Οι απόψεις του για το καλλιτεχνικό στερέωμα και για την ελληνική μουσική γενικότερα, μπορούν να γεμίσουν άπειρες σελίδες σε ένα παραδοσιακό περιοδικό, πόσο μάλλον σε ένα διαδικτυακό, όπως είναι ο ΟΡΦΕΑΣ...  Σε αυτό βοηθάει ο άρτιος τρόπος έκφρασής του, αλλά και η αμεσότητα την οποία διαθέτει και την εκφράζει με κάθε τρόπο...
Η κουβέντα μας ξεκίνησε από τα παιδικά του χρόνια και κατέληξε στη συζήτηση για το μουσικό τοπίο της εποχής μας. Η Οπισθοδρομική Κομπανία, τα Παιδιά από την Πάτρα, ο Μάνος Χατζιδάκις, ο Πασχάλης Τερζής, τα ριάλιτι... Όλα αυτά και άλλα τόσα έχουν τη δικιά τους θέση στη συνέντευξη που ακολουθεί...

Ποια ήταν τα πρώτα σου ακούσματα ως παιδί;  

Γεννήθηκα στην Καρδίτσα από μια καθαρά εργατική οικογένεια. Όπως καταλαβαίνεις τα ακούσματα ήταν τα ανάλογα. Θυμάμαι πάντα με πάρα πολλή αγάπη τις κυριακάτικες εκπομπές της Columbia και της Λύρα  στο οικογενειακό τραπέζι, αυτή ήταν η πρώτη επαφή με αυτό που λέμε ελληνικό λαϊκό τραγούδι. Και μιλάω για το κυριακάτικο τραπέζι γιατί τότε ουσιαστικά καθόμασταν και ανοίγαμε και το ραδιόφωνο και ήταν μια πολύ εορταστική στιγμή του σπιτιού.

Τι σου λείπει περισσότερο από την εποχή των παιδιών από την Πάτρα; 

Μου λείπει περισσότερο όλη αυτή η φρεσκάδα, το γέλιο, η πλάκα, αν θες η πιο ερασιτεχνική πλευρά των τραγουδιών που εκτελέσαμε. Μου λείπουν η ανεμελιά, το Πανεπιστήμιο, οι παρέες, τα στέκια.

Πώς ξεκίνησαν τα Παιδιά από την Πάτρα; 

Ο φοιτητικός κύκλος μας ένωσε. Ήταν πολύ σημαντικό ότι βρεθήκαμε σε έναν χώρο που λέγεται Πανεπιστήμιο της Πάτρας που λίγο πολύ ο ένας ήξερε τον άλλον κι εκείνος έναν άλλον. Δηλαδή ερχόταν ένας καλός μουσικός σαν πρωτοετής, το μαθαίναμε εμείς οι παλιότεροι και τον πλησιάζαμε αμέσως για δουλειά.

Πιστεύεις ότι σήμερα ένα συγκρότημα φοιτητών θα μπορούσε να κρατηθεί στο χώρο; 

Νομίζω ότι τώρα πια τα ερεθίσματα είναι τόσα πολλά που μπορεί να κάνει πράγματα. Αν τώρα δεν μπορούν να κάνουν οι νέοι ελληνικό τραγούδι τότε τι να πω; Εμείς ζούσαμε στην εποχή του ονείρου, συννεφάκια ροζ κλπ. Όχι ότι δε διεκδικούσαμε, αλλά τώρα με την κρίση, με το ΔΝΤ και με όλη αυτή την ιστορία, εάν δεν υπάρχει τώρα το ερέθισμα, πότε θα υπάρχει;

Όπως τότε με τη μεταπολίτευση υπήρχε σημαντικός λόγος. 

Ακριβώς! Κι εμείς το περάσαμε αυτό, χιλιοτραγουδήσαμε τον Θεοδωράκη, τον Ξαρχάκο, τον Μαρκόπουλο, τον Σαββόπουλο, τον Μικρούτσικο, αλλά κάποια στιγμή όταν καταλάγιασε το οστικό κύμα της φοιτητικής «εξέγερσης» ο κόσμος έπεσε σε βαθιά χασμουρητά. Εμείς ήρθαμε σαν δροσοσταλιά με μια διάθεση κεφιού και αυτό ήταν όλη η διαφορά. Τώρα έχουν τεράστιο λόγο να γράψουν σκληρά τραγούδια, μας λείπουν πολύ. Υπάρχει ποπ διάθεση, αγάπη, έρωτας, αλλά αν δεν έχεις γεμάτο στομάχι τι να τα κάνεις αυτά…

 

Πόση διαφορά έχει το να είσαι ένας μεμονωμένος τραγουδιστής από το να είσαι μέλος ενός συγκροτήματος σαν τα Παιδιά από την Πάτρα; 

Ξεκίνησα την ενασχόλησή μου πρώτα ως μέλος της Οπισθοδρομικής Κομπανίας το 1980. Τα μεν Παιδιά είχαν το ταλέντο και την ευκολία του να βγάζουν τα κομμάτια χαλαρά και να τα περνάνε στον κόσμο με τρεις διαφορετικές φωνές, η δε Οπισθοδρομική έριχνε εξαιρετική δουλειά στην πρόβα, ήταν τελειομανείς. Εκεί έμαθα τι σημαίνει επαγγελματισμός. Βίωσα δύο εντελώς διαφορετικές καταστάσεις και πήρα στοιχεία και από τις δύο, οπότε γυρνώντας στα Παιδιά θεωρώ ότι ίσως ήμουν περισσότερο επαγγελματίας από τους άλλους, είχα θητεύσει ήδη σε ένα πιο επαγγελματικό σχήμα. Σκέψου ότι στα Παιδιά βλέπαμε ένα τραγούδι στην ΕΡΤ το μεσημέρι σε ελληνική ταινία και το βράδυ μπορεί να το παίζαμε. Στην Οπισθοδρομική δε θα γινόταν ποτέ έτσι. Το γεγονός ότι μόνος μου πια πορεύομαι ήταν καθαρά δική μου επιλογή. Ο λόγος που έφυγα ήταν για να γίνουν κάποια πράγματα πιο σοβαρά, δηλαδή να κάνω κάποιες συνεργασίες που ίσως τις ζήλευα, να πω κάποια τραγούδια πέρα από τη διασκεδαστική άποψη όσον αφορά το ελληνικό τραγούδι και νομίζω ότι εν μέρει τα κατάφερα. Και καταλήγω στο ότι την ίδια συνέπεια που δείχνω τώρα την έδειχνα και όταν ήμουν στο συγκρότημα.
 

Υπάρχει κάτι συγκεκριμένο που σε κάνει να αισθάνεσαι υπερήφανος όλα αυτά τα χρόνια που βρίσκεσαι στον καλλιτεχνικό χώρο; 

Ναι, υπάρχουν σπουδαίες συνεργασίες που δεν ξέρω αν άλλο παιδί που έφυγε από την Καρδίτσα για να σπουδάσει στην Πάτρα και τελικά να καταλήξει να συνεργαστεί με ανθρώπους που θαύμαζε από μικρός κατάφερε να το κάνει.

 Όπως; 

Άκης Πάνου, Διονύσης Σαββόπουλος, Μανώλης Μητσιάς, Δήμητρα Γαλάνη και πολλοί άλλοι. Άνθρωποι τους οποίους θαύμαζα από μικρός τους συνάντησα και μάλιστα βρεθήκαμε να τραγουδάμε μαζί στο ίδιο πάλκο.

Υπάρχουν πράγματα και καταστάσεις που μέσα στην καριέρα σου θα ήθελες να μην είχες συναντήσει; 

Νομίζω ότι είμαστε υπεύθυνοι για ό,τι βρίσκουμε μπροστά μας. Κάποια στιγμή είπα ότι τις καριέρες τις χτίζουν τα όχι, δεν τις χτίζουν τα ναι κι εγώ ίσως να μην είπα πάρα πολλά όχι στη ζωή μου. Αναπόφευκτα έχω ζήσει πράγματα που υπό άλλες συνθήκες δε θα ζούσα.

Το έχεις μετανιώσει; 

Όχι, ποτέ. Μα από τα λάθη πορευόμαστε!
 

Όταν δεν υπάρχει καλή σχέση ανάμεσα στους συνεργάτες μπορεί να βγει ένα καλό πρόγραμμα; 

Για να γίνει ένα πολύ καλό πρόγραμμα χρειάζεται πολύ καλές φωνές, πολύ καλή μουσική, πολύ καλά τραγούδια. Το βασικότερο ίσως είναι η σχέση μεταξύ των ανθρώπων, η οποία αντανακλά στο πάλκο, στη σκηνή. Όταν δεν υπάρχουν σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων, ακόμα και τα ακούσματα είναι απόμακρα. Όταν δεν αισθάνεσαι άνετα με τον διπλανό σου και θες να απομακρυνθείς δέκα μέτρα από δίπλα του, αυτό ο κόσμος κατά ένα περίεργο τρόπο το αντιλαμβάνεται και το απορρίπτει.

Σου έχει τύχει εσένα αυτό;

Βεβαίως μου έχει τύχει!

Και τι έκανες; 

Προσπάθησα να βγάλω μια χρονιά αξιοπρεπέστατα. Είναι όσο αντέχει ο καθένας κι όποιος αποχωρίσει πρώτος.

Ξεχωρίζεις κάποιους συναδέλφους σου από τη σύγχρονη μουσική σκηνή; 

Βεβαίως και ξεχωρίζω. Θαυμάζω φωνές όπως της Μαρίας Σουλτάτου, της Γιώτας Νέγκα και πολλών άλλων. Όταν πρωτοείδα τη Σουλτάτου στην τηλεόραση, μου έκανε τόση εντύπωση η φωνή της που πήγα επί τούτου στη «Μαρκίζα» για να την ακούσω.

Πιστεύεις ότι είσαι απαιτητικός στις συνεργασίες σου ή είσαι πιο χαλαρός; 

Είμαι χαλαρός μέχρι αποδείξεως του εναντίον. Είμαι αρκετά δοτικός και ανοιχτός στο να κάνω συνεργασίες, αρκεί να αποδειχτεί και από την πλευρά μου και από την άλλη πλευρά ότι αξίζει να το κάνουμε. Διαφορετικά δεν έχει νόημα να κάνεις συνεργασίες με ανθρώπους που ούτε έχεις να τους προσφέρεις κάτι ούτε έχουν να σου δώσουν κάτι. Και δε μιλάω σε επίπεδο επιτυχίας ενός σχήματος, μιλάω καθαρά σε επίπεδο πάρε δώσε είτε αυτό λέγεται καλλιτεχνικό είτε διαπροσωπικό. Μου αρέσει να κάνω παρέα με τους συνεργάτες μου. 

Η μέχρι τώρα εμπειρία σου σε έχει κάνει πρωταθλητή στις καλλιτεχνικές κακοτοπιές ή έχεις μέλλον μπροστά σου; 

Αυτό το πράγμα δεν τελειώνει ποτέ… Ανακαλύπτω καινούριες τεχνικές και καινούρια κόλπα συνεχώς σε αυτή την ιστορία που λέγεται «περιδιαβαίνοντας στο ελληνικό τραγούδι»! Είναι απίστευτο πώς φτιάχνονται τα σχήματα, πώς διαλύονται, πώς ξαναχτίζονται και πώς ανακατεύεται η τράπουλα συνεχώς καθημερινά! Αν είχα μάθει αυτό το παιχνίδι, μπορεί να ήμουν και σε καλύτερη φάση.

Ναι, αλλά αν το είχες μάθει δε θα είχες κανένα νόημα για να συνεχίσεις! 

Ακριβώς! Οι πρωταθλητές αυτής της κατάστασης είναι η κρατούσα σκηνή, τίποτα δεν είναι τυχαίο. Θεωρώ ότι ακόμα και αυτό που ηχεί ως χείριστο στα αυτιά μας, κάτι έχει για να τραβάει τον κόσμο. Συμβαίνει πολλές φορές τα χείριστα πράγματα να βγαίνουν στην επιφάνεια και να επιπλέουν, δε με ενοχλεί ποτέ. Αρκεί ο κόσμος να το βλέπει ως ένα μικρό διάλειμμα και να εξακολουθεί να αντιμετωπίζει σοβαρά το ελληνικό τραγούδι. Γιατί δυστυχώς δεν το αντιμετωπίζει σοβαρά, το έχει απαξιώσει. Φταίμε κι εμείς, φταίει κι ο κόσμος.

Αν σου δινόταν η ευκαιρία να συνεργαστείς με έναν από τους μεγάλους συνθέτες που ίσως να μην είναι πλέον στη ζωή ποιος θα ήταν αυτός; 

Θα σου πω τον Μάνο Χατζιδάκι, τον οποίο δυστυχώς δεν τον είχα καταλάβει από την αρχή. Επειδή είμαι παιδί της μεταπολιτευτικής γενιάς, στα μουσικά πράγματα με πήρε η μπάλα με τραγούδια της εποχής, άκρως επαναστατικά. Όλη αυτή η γενιά άφησε λίγο στην άκρη έναν άνθρωπο που έγραψε απίστευτες μουσικές. Τον ανακάλυψα και τον έψαξα στην πορεία, συνειδητοποιώντας πως είναι καλλιτέχνης τεραστίου μεγέθους με μεγάλη προσφορά στο ελληνικό τραγούδι. Του αποδίδω τα εύσημα εκ των υστέρων και μετανιωμένος δηλώνω ότι ειδικά με αυτόν τον άνθρωπο θα συνεργαζόμουν χωρίς όρους.

Έχεις τραγουδήσει κάποιο από τα τραγούδια του στις εμφανίσεις σου; 

Πάρα πολλές φορές, περισσότερο βέβαια τη λαϊκή άποψη του Χατζιδάκι χωρίς να έχω πρόβλημα να ερμηνεύσω και πιο «έντεχνα» τραγούδια του.

Ποια είναι αλήθεια η διαφορά του έντεχνου με το λαϊκό τραγούδι; 

Για μένα οι διαφορές αφορούν την ενορχήστρωση των τραγουδιών. Αν με ρωτάς για την κρατούσα άποψη του λαϊκού σήμερα, θα σου έλεγα πως υπάρχουν τεράστιες διαφορές, γιατί το ένα χτίζεται σε ένα κομπιούτερ και το άλλο χτίζεται σε ένα στούντιο με φυσικά όργανα. Το μεν λαικο φτιάχνεται με φαμφαρόνικα εφέ όπως μεγάλες ορχήστρες με κρουστά Στρασβούργου και αφρικάνικα όμποε, το δε έντεχνο έχει να κάνει με το μουσικό και το μεράκι του.

Το Σωκράτη Μάλαμα τον θεωρείς έντεχνο ή λαϊκό τραγουδιστή; 

Ο Μάλαμας έχει όλα τα στοιχεία. Είναι ένα λαϊκό παιδί που μαζί με τον Θανάση Παπακωνσταντίνου έκαναν πράγματα πρωτόγνωρα τα τελευταία χρόνια. Θεωρώ ότι αυτοί οι δύο είναι οι παραμυθάδες του ελληνικού τραγουδιού και το λέω γλυκά αυτό. Μου αρέσει που ο Μάλαμας έκανε το «Ένα» με μία κιθάρα, όπως και τα λαϊκά του τραγούδια όπως το «Τσιγάρο ατέλειωτο» και την «Πριγκιπέσσα». Και οι δύο μαζί κατά τη γνώμη μου έχουν στιγματίσει την εποχή μας, χρησιμοποίησαν ελάχιστα ηλεκτρονικούς ήχους και αυτό δεν το έκαναν από πρόθεση να εντυπωσιάσουν.
 

Τι είναι αυτό που νομίζεις ότι λείπει σήμερα από την ελληνική μουσική; 

Λείπει ο νέος Χατζιδάκις, ο νέος Θεοδωράκης, ο νέος Σαββόπουλος, ο νέος Μικρούτσικος, ο νέος Ξαρχάκος, ο νέος Μαρκόπουλος, λείπουν οι αντικαταστάτες όλων αυτών που μεγαλούργησαν στα προηγούμενα χρόνια και αυτή τη στιγμή φαντάζουν παροπλισμένοι -ενώ δεν είναι - στη συνείδηση του κόσμου. Απλά, λείπουν αυτά τα νέα παιδιά που αρπάξουν τη νεολαία και τον περισσότερο κόσμο από το χέρι για να τον οδηγήσουν σε ένα καινούριο είδος τραγουδιού που να έχει περισσότερη ειλικρίνεια, θετική ενέργεια και να προκαλεί αφύπνιση. Αυτή τη στιγμή είμαστε σε βαθιά χασμουρητά όλοι μας, η δική μου η γενιά δεν μπορεί να δώσει πια τέτοια πράγματα.

Θα μπορούσες εσύ να κάνεις αυτή την αλλαγή με έναν καινούριο δίσκο του Σαββόπουλου ή του Ξαρχάκου; 

Θα το έκανα με μεγάλη μου ευχαρίστηση, αλλά δεν ξέρω πόσο θα απηχούσε στη νεολαία αν τον καινούριο δίσκο του Σαββόπουλου τον έλεγε ένα νέο παιδί. Μπορεί εγώ να το έλεγα πιο άρτια από έναν νέο καλλιτέχνη, αλλά δεν μπορώ να ξέρω την απήχηση. Μπορεί ο πιτσιρικάς να είχε μεγαλύτερη από μένα.

Θεωρείς ότι υπάρχουν νέοι καλλιτέχνες που θα μπορούσαν να τραγουδήσουν έναν νέο Σαββόπουλο; 

Μέχρι στιγμής δεν έχω βρει κανέναν, αν και μου έκανε φοβερή ένα συγκρότημα με το όνομα «Ματ σε δύο υφέσεις». Ο Αλέξανδρος, ο τραγουδιστής τους είναι ίσως μία από μαγευτικές φωνές που έχω ακούσει.

Όλα αυτά τα γκρουπ που βγαίνουν από τα ριάλιτι τι σου λένε; 

Δε θέλω καν να απαντήσω, απαξιώ. Και δεν απαξιώνω τα παιδιά, αλλά τις εκπομπές.

Βάλε στην άκρη τις εκπομπές και πες μου για τα γκρουπ ή τους μεμονωμένους τραγουδιστές που βγαίνουν στη νύχτα αφού τελειώσει το παιχνίδι, τα οποία μουσικά πληρούν τις προϋποθέσεις. 

Όλοι αυτοί χτίζονται σε λάθος βάσεις από την αρχή. Χτίζονται για να αρέσουν και όχι για να προσφέρουν, να πουλήσουν. Όσο πουλάει το προϊόν, θα κρατηθεί, όταν σταματήσει θα επιστρέψει σπίτι του. Αυτές οι εκπομπές φτιάχνουν είδωλα της καθημερινότητας. Θεωρώ ότι κάποια στιγμή η ψυχιατρική πρέπει να ασχοληθεί με τα παιδιά των ριάλιτι. Αν σκεφτείς πόσα άτομα πηγαίνουν εκεί, πόσα προχωρούν και πόσα αναδεικνύονται στο τέλος της ιστορίας είναι ένα ποσοστό 5%. Το υπόλοιπο 95% χρειάζεται επειγόντως ψυχιατρική υποστήριξη.

Ένα παράδειγμα τραγουδίστριας που βγήκε από ριάλιτι είναι η Ραλλία Χρηστίδου, η οποία πλέον έχει κάνει τη δικιά της πορεία στο χώρο. Θα μπορούσες να συνεργαστείς μαζί της; 

Υπό προϋποθέσεις θα μπορούσα να συνεργαστώ με τη Ραλλία. Είναι ένα παιδί που ακόμα και μέσα στο ριάλιτι έδειξε ένα ήθος, ξεχώρισε από το σωρό.

Έχεις άγχος για το μουσικό μας μέλλον; 

Κανένα, γιατί είμαστε ένας λαός που στα δύσκολα τα καταφέρνουμε καλύτερα από ότι στα εύκολα που μπορούμε να τα κάνουμε μαντάρα. Πιστεύω στη νέα γενιά των καλλιτεχνών, πιστεύω ότι κάποιος θα ξεπηδήσει και θα φωτίσει όλη αυτή τη μαυρίλα που σκεπάζει το ελληνικό τραγούδι.

Επανέρχομαι στα ριάλιτι και σου λέω ότι όλοι οι νέοι καλλιτέχνες βγαίνουν από εκεί. 

Πίστεψέ με, υπάρχουν παιδιά που απαξιώνουν τα ριάλιτι και ήδη ξεπηδούν από σκηνές και από μικρά μαγαζιά. Πολλές φορές έχω πάει σε μικρούς χώρους που δεν τους πιάνει το μάτι και ακούω εξαιρετικούς που το παλεύουν μόνοι τους και καλά κάνουν. Αρνούνται την ευκολία του γυαλιού και προχωρούν σιγά σιγά. Ας μη γελιόμαστε, κάθονται και ασχολούνται στα ριάλιτι με ένα τραγούδι μία εβδομάδα, μετά βγαίνουν και το λένε - και όχι ολόκληρο - για να τους κάνουν κριτική τέσσερις άνθρωποι λέγοντάς τους ουσιαστικά πόσο καλά έμαθαν το παραμύθι απέξω. Όταν θα βγει ένας καλλιτέχνης στην πίστα ή στη σκηνή ή στο πατάρι θα έχει να κάνει με πολλά τραγούδια. Βέβαια, δεν ξέρω πόσα τραγούδια θα έχουν ως νέοι καλλιτέχνες σε ένα σχήμα. Η Μαρία Λούκα, η Ελεονώρα Ζουγανέλη δε χρειάστηκαν κανένα ριάλιτι για να φανούν, ειναι ταλέντα. Και η Ελεονώρα δε νομίζω να χρειάστηκε την υποστήριξη του πατέρα της. Επίσης, ο Πάνος Μουζουράκης κάνει κάτι στο χώρο.

Ναι, αλλά και ο Μουζουράκης στους περισσότερους έγινε γνωστός από την τηλεόραση. 

Η πλειοψηφία της νεολαίας που πήγαινε στον Σταυρό του Νότου δεν τον αναγνώρισε μέσα από τα σίριαλ, απλά τον ακολουθούσε, κάτι είχε να πει αυτό το παιδί. Και στην εποχή μου έφευγαν παιδιά από την επαρχία λέγοντας «εγώ θα γίνω φίρμα στην Αθήνα» και κατέληγαν στα σκυλάδικα της πόλης. Κάτι τέτοιο δε συμβαίνει και σήμερα; Φεύγουν από το σπίτι τους και λένε «θα πάω να κάνω οντισιόν για να γίνω φίρμα». Δε λένε «φεύγω από το σπίτι μου να το παλέψω, να γίνω καλύτερος σε αυτό που θέλω να κάνω και αν αξίζω κάτι να τα καταφέρω». Κοιτούν την ευκολία, το γυαλί, την καλή κριτική, το ντύσιμο και το καλό μεροκάματο.

Πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι για έναν τραγουδιστή να κάνει αυτό που θέλει στις εμφανίσεις του; 

Αν είσαι φτασμένος με μεγάλη δισκογραφία και πολλές επιτυχίες, η κατάσταση καθαρίζει από μόνη της. Όταν, όμως, δεν τα έχεις όλα αυτά πίσω σου, είναι πάρα πολύ δύσκολο. Καμία σχέση δεν έχουν οι δικές μας επιλογές με το τί πραγματικά θέλει να ακούσει ο κόσμος. Πολλές φορές συμβαίνει να προτείνεις στον ακροατή πράγματα και να σε κοιτάει αδιάφορα και πολλές φορές συμβαίνει να του λες τετριμμένα τραγούδια και να έρχεται στο τσακίρ κέφι, κάνοντάς σε να αναρωτιέσαι τί συμβαίνει με το ελληνικό live που αποτελείται από εκατό τραγούδια και μόνο... Δεν υπάρχει τίποτα άλλο; Τη δικιά μου ανησυχία δεν πρέπει να την περάσω στον κόσμο που έρχεται και μου δίνει τα χρήματά του; 

Πώς εξηγείς, όμως, ότι ένα πρόγραμμα σαν αυτό που κάνετε (σ.σ. «Η Αθήνα τη νύχτα» στο Lido Music Theatre) με τον Μίμη Πλέσσα αποτελείται μόνο από τραγούδια 30-40 ετών καλύπτοντας ένα τρίωρο και μάλιστα με μεγάλη επιτυχία; 

Μιλάς για έναν άνθρωπο ο οποίος πάνω από όλα είναι ένας από τους καλύτερους μουσικούς που έχω γνωρίσει και που μεγαλούργησε ουσιαστικά μέσα από τον ελληνικό κινηματογράφο. Ακόμα και το γεγονός ότι επαναλαμβάνονται καθημερινά οι ταινίες στην τηλεόραση είναι μεγάλο ατού για τον Μίμη Πλέσσα, για τον Γιάννη Σπανό, δηλαδή για ανθρώπους που έγραψαν για τον ελληνικό κινηματογράφο. Βέβαια, δεν είναι μόνο αυτός ο λόγος, ο Πλέσσας έγραψε εξαιρετικά τραγούδια που έχουν περάσει μέσα στο DNA του Έλληνα. Εμείς πήραμε τον αφρό των καλύτερων τραγουδιών του Μίμη Πλέσσα γεμίζοντας αυτό το τρίωρο πρόγραμμα. Υπάρχει μια πάρα πολύ καλή μουσική κάλυψη, θεωρώ ότι τραγουδούν καλές φωνές. Μου έκανε φοβερή εντύπωση ο Παναγιώτης Πετράκης που δεν τον ήξερα τραγουδιστικά. Η Αναστασία Μουτσάτσου είναι μια εξαιρετική ερμηνεύτρια όπως την ξέρει ο καθένας, τα τρία νέα παιδιά υπηρετούν ολόσωστα αυτό που κάνουν, οπότε γιατί να μη βγει ωραίο;

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του ήχου της εποχής μας και πόσο έχουν αλλάξει μέσα στα χρόνια που βρίσκεσαι στο χώρο; 

Υπάρχει ο ήχος του ψηφιακού. Χάσαμε τη ζεστασιά του αναλογικού. Νομίζω ότι ο ψηφιακός ήχος έχει και τα καλά του και τα κακά του. Είναι μεγάλη ευκολία για έναν δημιουργό να έχει ένα home studio στημένο και η έμπνευσή του να υλοποιείται εκεί, αλλά κατά τη γνώμη μου θα έπρεπε να ξεδιπλώνεται με φυσικό ήχο και φυσικά όργανα σε ένα studio. Αυτό, όμως, κοστίζει και έτσι οι περισσότεροι προσπαθούν να λειτουργήσουν με αυτόν τον τρόπο. Λίγοι έχουν την ευκολία να εκφραστούν με φυσικά όργανα και είναι αυτοί που πουλάνε.

Όταν ερμηνεύεις πού απευθύνεσαι; 

Υπάρχουν live που κανείς ερμηνεύει και υπάρχουν live που κανείς τραγουδάει. Στην πρώτη κατηγορία ο καλλιτέχνης κλείνει τα μάτια και ερμηνεύει και στη δεύτερη ανοίγει τα μάτια και τραγουδάει περισσότερο για αυτόν που είναι από κάτω παρά για τον ίδιο. Άρα, όταν ερμηνεύεις, το κάνεις για σένα και τον κόσμο.

Εσύ συνήθως ερμηνεύεις ή τραγουδάς; 

Ανάλογα σε τί χώρο είμαι. Δυστυχώς δεν έχουμε την πολυτέλεια να ερμηνεύουμε, πρέπει και να τραγουδάμε για να ζήσουμε.

Νιώθεις αμφίδρομη σχέση με το ακροατήριο και στις δύο περιπτώσεις; 

Ναι, αλλά είναι άλλου επιπέδου η σχέση. Η μία έχει να κάνει με το κέφι και την ψυχική ανάταση και η άλλη είναι να προσπαθήσεις να βγάλεις συναισθήματα στο κοινό που δεν έχουν να κάνουν ούτε με τον χορό ούτε με το λεγόμενο «να περάσει καλά».

Αν περάσει καλά, μπορεί να βγουν και συναισθήματα... 

Είναι άλλου είδους συναισθήματα αυτά του τύπου «πήγα σε ένα μαγαζί, χόρεψα, τραγούδησα, έκανα καμάκι απέναντι». Στο άλλο είδος δε χωράνε αυτά.

Σε μια ροκ σκηνή θα μπορούσες να δουλέψεις; 

Χαλαρά και θα μπορούσα να πω Καζαντζίδη.
 

Στο σπίτι σου ή στο αυτοκίνητο τι μουσική ακούς; 

Το πρώτο μέλημά μου εδώ και 5-6 χρόνια ήταν να αποτυπώσω τη δισκοθήκη μου σε ψηφιακή μορφή ώστε οποιαδήποτε στιγμή να βρω ένα τραγούδι που θέλω μέσα σε ένα σκληρό δίσκο και εδώ χρειάζεται η τεχνολογία. Εάν περάσει μία μέρα που να μην έχω ακούσει τραγούδια, δεν θα είμαι καλά.

Δεν είσαι δηλαδή από εκείνους που επειδή τραγουδούν δεν μπορούν να ακούν και εκτός δουλειάς μουσική. 

Για μένα, όποιος δεν ακούει μουσική εκτός δουλειάς, είναι έξω από το αντικείμενο που τον θρέφει. Πρέπει να ακούει καινούριες μουσικές, παλιές, να φρεσκάρει τη μνήμη του με τραγούδια στα οποία να έχει μια αμφιβολία κλπ. 

Υπάρχει όμως και η άλλη αντίληψη που λέει π.χ. «ένας οδοντίατρος θα μπορούσε να μιλάει όλη μέρα για την επιστήμη του»; 

Όχι, αλλά ένας καλός οδοντίατρος πηγαίνει συνεχώς σε σεμινάρια για να εξελίξει τη δουλειά του. Επίσης διαβάζει βιβλιογραφία, νέες τεχνικές, τα πάντα.

Τί σημαίνει για σένα ο όρος «καλός λαϊκός ερμηνευτής»; 

Είναι ο ερμηνευτής που έχει ψυχή. Μόνος εκείνος μπορεί να θεωρείται καλός λαϊκός ερμηνευτής. Για μένα δε νοείται καλός λαϊκός τραγουδιστής ηλικίας 25 χρονών, πρέπει να έχει πατήσει τα 35...

Τον Γιάννη Πλούταρχο και τον Αντώνη Ρέμο τους θεωρείς λαϊκούς τραγουδιστές; 

Κατά τη γνώμη μου δεν είναι λαϊκοί τραγουδιστές ούτε ο ένας ούτε ο άλλος. Υπηρετούν ένα νέο είδος, το λεγόμενο λαϊκοπόπ τραγούδι.

Ο Πασχάλης Τερζής, ο οποίος συνεργάζεται με τους λεγόμενους «εμπορικούς» συνθέτες είναι λαϊκός τραγουδιστής; 

Είναι από τους μεγαλύτερους λαϊκούς τραγουδιστές που έχουμε. Σκέψου τί τραγούδια του έγραψαν και τί δυνατότητες έχει η φωνή του τα μικρά τραγούδια των εμπορικών συνθετών να τα κάνει τεράστια...

Η Πέγκυ Ζήνα συνεργάζεται και πάλι με τον Δημήτρη Μητροπάνο φέτος. 

Αυτό δε μου λέει τίποτα, γιατί τέτοια ετερόκλιτα σχήματα έχω δει κατά καιρούς να συμβαίνουν. Βέβαια, για πολλά έχω απορήσει, αλλά μου λύθηκαν αμέσως οι απορίες, αφού... «τα λεφτά είναι πολλά Άρη»! Μου λέει, όμως, η στάση της Πέγκυς Ζήνα, είναι σεμνό παιδί, προσπαθεί να κρατιέται σε χαμηλούς τόνους.

Θα συνεργαζόσουν μαζί της; 

Για να συνεργαστώ με την Πέγκυ Ζήνα θα πρέπει να έχω έναν ανάλογο δίσκο. Να βγω να πω τί; Να πω το «Πάει ο καιρός» και εκείνη να λέει «Έχει σύννεφα απόψε»:

Σε ενοχλεί που καλλιτέχνες σαν την Πέγκυ Ζήνα ή την Δέσποινα Βανδή χρησιμοποιούν στο πρόγραμμά τους τραγούδια του Χατζιδάκι ή του Τσιτσάνη; 

Αφού δεν ενοχλούν τους ίδιους! Δεν έχω πάει ποτέ να ακούσω αυτούς τους καλλιτέχνες, με αφήνει αδιάφορο να ακούσω τέτοια τραγούδια από εκείνους. Αν και η Βανδή μου άρεσε πολύ σε εκείνο το σίριαλ που έκανε την τραγουδίστρια Χαρούλα (σ.σ.: «Δύο ξένοι»).  Για να μην πω για το «Αδιέξοδο» του Βασίλη Καρρά...

Πόσο χρησιμοποιείς το διαδίκτυο προκειμένου να βοηθήσεις τη δουλειά σου; 

Πάρα πολύ πια, γιατί είναι ένα μέσο το οποίο, καλώς ή κακώς, έχει μπει στη ζωή όλων μας. Δε θα κρίνω ούτε το facebook ούτε το myspace, χώρους δηλαδή που οι καλλιτέχνες μπορούν κάλλιστα να διαφημίσουν και κάποιο live δικό τους ή κάποιον επερχόμενο δίσκο ή κάποια καινούρια τραγούδια. Είναι ίσως το σημαντικότερο όπλο στα χέρια ανθρώπων που δεν έχουν μια εταιρία από πίσω για να σπρώχνει καθημερινά το όνομά τους ώστε να το κάνει γνωστό μέσω έντυπου τύπου ή άλλων ειδών διαφημίσεων.

Θα δεχόσουν να πωλείται το cd σου στα περίπτερα όπως γίνεται με πολλούς καλλιτέχνες; 

Από την ώρα που δεν υπάρχει περίπτωση να βρεθεί στα δισκάδικα, θα το δεχόμουν. Θεωρώ αδιανόητο το promo που κάνουν οι εταιρίες για να ξεφορτωθούν κάποιους καλλιτέχνες, που δηλαδή βγαίνει ο δίσκος τη Δευτέρα, το τοποθετούμε στα δισκάδικα κλπ. Ποια δισκάδικα; Το προτιμώ στα περίπτερα. Εξάλλου μιας χρήσης είναι, όπως προανέφερα ο κόσμος έχει απαξιώσει το προίόν, εμείς οι ίδιοι το απαξιώσαμε πρώτοι.

Ναι, αλλά για καλλιτέχνες όπως τον Χατζιδάκι που με τις εφημερίδες πωλούνται οι δίσκοι του ισχύει το ίδιο; 

Ε, όχι! Για ανθρώπους όπως τον Χατζιδάκι, τον Ξαρχάκο, τον Σαββόπουλο, θεωρώ ότι γίνεται καθαρά για υστεροφημία και όχι υστεροβουλία. Όμως δεν είμαι εγώ αυτός που θα κρίνει γιατί το κάνουν και δεν ξέρω και τις προσωπικές ανάγκες του καθενός. Από την άλλη, είναι και ο αμεσότερος τρόπος για να φτάσει ένας δίσκος σε περισσότερα χέρια.

Ποια είναι τα σχέδιά σου για το άμεσο μέλλον; 

Ετοιμάζουμε ένα καινούριο σχήμα στην «Κοκκινιώτισσα» και θα είμαστε η Χριστίνα Μαραγκόζη, ο Πέτρος Βαγιόπουλος, η Μαρία Σπυροπούλου και εγώ.

Δισκογραφικά ετοιμάζεις κάτι; 

Συνεχώς ετοιμάζω και συνεχώς αναβάλλω. Δεν είναι εποχές για ταρζανιές, όταν έχω πραγματικά μια ολοκληρωμένη άποψη για νέα τραγούδια, θα βγω και θα το κάνω.

Τί θέλεις ευχηθείς στον αναγνώστη στο τέλος αυτής της συνέντευξης όσον αφορά το ελληνικό τραγούδι; 

Να αρχίσει επιτέλους να ψάχνει για να μάθει να ακούει καλά πράγματα. Να μην επαφύεται στις σειρήνες και με ευκολία να αναμασάει ό,τι του δίνουν. Να αντιληφθεί ότι το καλό ελληνικό τραγούδι δε βρίσκεται σε αυτά που διαφημίζει η τηλεόραση, αλλά σε πιο χαμηλά ράφια ή αν θες, σε πολύ πιο ψηλά που θες σκάλα για να τα ανέβεις... 

www.e-orfeas.gr